JAK PRZYGOTOWAĆ SIĘ DO ODDANIA KRWI ?
Do oddania krwi należy stawić się wypoczętym, po lekkim beztłuszczowym posiłku (np. pieczywo, wędlina, ser żółty, warzywa, owoce) i najlepiej do południa. Przed oddaniem i po oddaniu krwi należy pić dużo wody lub soków owocowych. Bezpośrednio przed oddaniem krwi jak i bezpośrednio po oddaniu nie należy palić tytoniu i spożywać alkoholu. Należy pamiętać, że po oddaniu krwi z powodu osłabienia organizmu nie należy prowadzić pojazdów mechanicznych i wykonywać prac fizycznych. Przychodząc do Stacji Krwiodawstwa należy także pamiętać o zachowaniu zasad podstawowej higieny osobistej.
KTO MOŻE BYĆ DAWCĄ KRWI ?
Dawcą może być każda zdrowa osoba w wieku od 18-tu do 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn o wadze powyżej 50 kg, która czuje się zdolna do oddania krwi. Wiek i waga są podstawowymi kryteriami, które musza być bezwzględnie spełnione, ale jest oczywiście jeszcze wiele innych kryteriów, jakie trzeba spełnić, aby oddać krew, więcej na ten temat, pod hasłem KTO NIE MOŻE BYĆ DAWCĄ
CZY ZA KAŻDYM RAZEM MUSZĘ WYPEŁNIĆ ANKIETĘ ?
Tak! Ankieta to obowiązkowy dokument, który należy bezwzględnie wypełnić przed każdym oddaniem krwi lub pobraniem składników krwi. Zdajemy sobie sprawę, że pytania w ankiecie są bardzo szczegółowe i wkraczają w najbardziej intymne sfery życia, ale jest to jedyny sposób, aby jeszcze bardziej ograniczyć ryzyko związane z pobraniem krwi i podaniem jej potencjalnemu biorcy. Należy być świadomym, że istnieje pewien okres czasu, od momentu zakażenia do czasu kiedy zakażenie to będzie mogło zostać wykryte przez testy i badania upływa. Ryzyko związane z tym faktem, może zostać wyeliminowane tylko przez dokładne i zgodne z prawda wypełnienie ankiety. Wszystkie udzielone informacje podlegają ochronie danych osobowych i stanowią tajemnicę lekarska. Dane te bez zgody nie moga być i nie będą nikomu przekazywane, ani wykorzystane. Bardzo ważne jest zawiadomienie o ewentualnej zmianie adresu zamieszkania, jeśli nastąpiła taka w ciągu 3 miesięcy od daty oddania krwi. Adres to główny kontakt, jaki posiada stacja krwiodawstwa na wypadek otrzymania dodatnich lub wątpliwych wyników wykonanych badań. Ankieta zawiera także zgodę każdego dawcy na pobranie krwi, która musi zostać potwierdzona świadomie własnoręcznym podpisem. Podpis dawcy stwierdza, że: zapoznał się z dostępnymi materiałami i informacjami oraz, że zrozumiał ich znaczenie, miał możliwość wyjaśnienia wątpliwości, otrzymał satysfakcjonujące odpowiedzi na wszystkie zadane pytania, świadomie wyraża zgodę na przeprowadzenie pobrania.
JAK CZĘSTO MOŻNA ODDAWAĆ KREW ?
Mężczyźni mogą oddawać krew pełna nie częściej niż 6 razy w roku, a kobiety nie częściej niż 4 razy. Przerwa między kolejnymi oddaniami nie może być krótsza niż 8 pełnych tygodni (56 dni). W przypadku innych zabiegów związanych z pobraniem składników krwi pełnej, częstotliwości i okresy między zabiegami są następujące:
– Po zabiegu aferezy (z wyjątkiem erytroaferezy), oddanie krwi pełnej może nastąpić po upływie minimum 48 godzin od zakończenia zabiegu.
– Pobranie osocza metoda plazmaferezy automatycznej (potrójnej-600ml) może być wykonane nie częściej niż 20 razy w roku, z przerwami nie krótszymi niż 2 tygodnie. W uzasadnionych przypadkach lekarz może wyrazić zgodę na skrócenie przerwy.
– Pobranie osocza metoda plazmaferezy automatycznej (potrójnej-600ml)może nastapić po upływie 8 tygodni od pobrania krwi pełnej, który może być skrócony do 4 tygodni za zgoda lekarza kwalifikujacego do pobrania.
– Zabiegi trombaferezy i leukaferezy mogą być wykonywane nie częściej niż 12 razy w roku, z przerwami, które nie powinny być krótsze niż 4 tygodnie. W szczególnych przypadkach, w których istnieje uzasadniona konieczność kilkakrotnego przetaczania krwinek płytkowych od jednego dawcy, przerwy między zabiegami mogą zostać skrócone przez lekarza kwalifikującego do 48 godzin.
– Przy zabiegu erytroaferezy, czyli pobrania koncentratu płytek czerwonych (KKCz), przerwa między dwoma kolejnymi oddaniami nie powinna być mniejsza niż 8 tygodni, czyli tyle samo jak w przypadku oddania krwi pełnej.
– Przerwa między pobraniem krwi pełnej i pobraniem 2 jednostek KKCz metoda erytroaferezy nie powinna być krótsza niż 3 miesiące.
– Przerwa między pobraniem 2 jednostek KKCz metoda erytroaferezy, a pobraniem krwi pełnej lub następnym zabiegiem pobrania 2 jednostek KKCz metoda erytroaferezy nie powinna być krótsza niż 6 miesięcy.
Ogólnie obowiązuje zasada, że całkowita utrata krwinek czerwonych w ciągu roku nie może przekraczać wartości dozwolonej dla dawców krwi pełnej.
JAKIE DOKUMENTY SA POTRZEBNE
ABY ODDAĆ KREW ?
Konieczny jest dokument z aktualnym zdjęciem: Dowód Osobisty, Prawo Jazdy, Paszport, Książeczka Wojskowa, legitymacja żołnierza wojskowego. Jeśli już oddawałeś krew weź także Legitymację Honorowego Dawcy Krwi.
ZWOLNIENIE OD PRACY I NAUKI!
W dniu oddania krwi, dawcy przysługuje dzień wolny od nauki lub pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Pamiętaj, aby po oddaniu krwi zabrać zaświadczenie, które upoważnia do takiego zwolnienia.
CO TO JEST EKWIWALENT ENERGETYCZNY ?
Każdy, kto odda krew otrzymuje porcję żywnościową będąca ekwiwalentem energetycznym, równoważnym oddanej krwi. Ekwiwalent ma za zadanie wzmocnić dawcę i uzupełnić straty energetyczne spowodowane oddaniem krwi. W Wojskowych Stacjach Krwiodawstwa w ramach ekwiwalentu, każdy kto odda krew otrzymuje:
– 8 sztuk stu gramowych tabliczek czekolady
– 1 napój 500 ml.
Stanowi to równoważność 4500 kilokalorii. Sprawę ekwiwalentu energetycznego reguluje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 26-11-2004r. w sprawie wartości kalorycznej posiłku regeneracyjnego przysługującego dawcy krwi (Dz.U.z 2004r.nr261 poz.2602).
JAK PRZEBIEGA ODDANIE KRWI ?
Oddanie krwi to trzy etapy, które musi przejść każdy Dawca. Zajmują one razem maksymalnie do 60 minut. Pierwszy etap to rejestracja i wypełnienie specjalnego formularza. Niezbędny jest też dokument tożsamości z aktualnym zdjęciem i numerem PESEL. Drugi etap to badania laboratoryjne i lekarskie, które kończą się kwalifikacja do oddania lub dyskwalifikacja, która uniemożliwia oddawanie krwi czasowo lub na stałe. Przed wizyta w gabinecie lekarskim pobierana jest próbka krwi w celu sprawdzenia poziomu hemoglobiny. Trzeci etap to oddanie krwi, po uprzednim umyciu i zdezynfekowaniu przedramienia, założeniu fartucha ochronnego i ochraniaczy na buty. Po oddaniu krwi należy odpocząć pod opieka pielęgniarki. W tym czasie dawca otrzymuje porcję żywnościowa i może zwrócić się o wystawienie zaświadczenia w celu usprawiedliwienia swojej nieobecności w pracy lub szkole.
URLOP DLA ŻOŁNIERZY NIEZAWODOWYCH.
Żołnierzom niezawodowym, zgodnie z przepisami zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 lipca 2004r. w sprawie urlopów żołnierzy niezawodowych (Dz.U. z 2004r.), przysługuje jeden dzień urlopu za każde 200ml oddanej krwi pełnej. Czyli normalne oddanie krwi uprawnia do 2 dni urlopu.
JAKIE OKOLICZNOŚCI UNIEMOŻLIWIAJĄ ODDAWANIE KRWI CZASOWO ?
Nie może oddawać krwi czasowo (dyskwalifikacja czasowa) osoba, która:
– miała wykonany zabieg operacyjny, akupunkturę, tatuaż, przekłucie uszu lub innych części ciała – przez 6 miesięcy od wykonania zabiegu
– miała wykonane badania diagnostyczne i zabiegi endoskopowe (gastroskopia, panedoskopia, arthroskopia, laparoskopia)- przez 6 miesięcy od wykonania zabiegu
– była leczona krwią lub jej składnikami – przez 6 miesięcy od zakończenia leczenia
– przebywała w zamkniętym zakładzie karnym – przez 6 miesięcy od dnia zwolnienia
– przebywała w Afryce środkowej i Zachodniej Tajlandii – przez 6 miesięcy od dnia powrotu, jeżeli nie zauważyły u siebie żadnych objawów chorobowych
– była w ciąży lub poroniła – przez 6 miesięcy od porodu lub poronienia
– karmiła piersią – przez 3 miesiące po zakończeniu karmienia
– miesiączkowała – 3 dni po zakończeniu miesiączki
– miała wykonane zabiegi chirurgiczne – przez 6 miesięcy od daty wykonania zabiegu
– chorowała na chorobę zakaźną (nie dyskwalifikującą na stałe)- przez 4 tygodnie od całkowitego wyleczenia
– chorowała na grypę i inne infekcje z gorączka powyżej 38st. – przez 2 tygodnie od czasu ustąpienia objawów po wyleczeniu
– była szczepiona przeciw grypie lub żółtaczce – co najmniej po 48 godzinach
JAKIE OKOLICZNOSCI UNIEMOŻLIWIAJA ODDANIE KRWI NA STAŁE ?
Nie może być dawca i oddawać krwi osoba, która: (dyskwalifikacja stała)
– cierpi na ciężkie choroby układu: krążenia, pokarmowego, nerwowego, oddechowego, moczowego i nerek
– przebyła lub jest chora na żółtaczkę zakaźną
– jest zakażona chorobami zakaźnymi (np. HIV, żółtaczka, gruźlicą, kiła…)
– kandydaci na dawców krwi lub dawcy krwi, którzy ze względu na swoje zachowania seksualne należą do grup podwyższonego ryzyka narażonych na zarażenia poważnymi chorobami mogącymi przenosić się drogą przetaczania krwi
– miała lub ma kontakty seksualne z osobami, u których testy w kierunku AIDS, kiły lub żółtaczki typu B lub C wypadły dodatnio
– miała lub ma kontakty seksualne z osobami, który przyjmują narkotyki w postaci zastrzyków
– ma kontakty seksualne z osobami poznanymi niedawno
– używa środków psychoaktywnych
– cierpi na choroby krwi
– choruje na łuszczycę
– choruje na cukrzycę
– cierpi na nowotwory złośliwe
– choruje na choroby weneryczne
– choruje na padaczkę
– choruje na chorobę Creutzfeldta-Jakoba
– od 1-01-1980r. do 31-12-1996r. łącznie przez 6 miesięcy lub dłużej przebywała w Wielkiej Brytanii, Francji i Irlandii
– była lub jest leczona hormonem wzrostu
– miała przeszczep rogówki, opony twardej lub komórek ośrodkowego układu nerwowego
– choruje na malarię i przyjmuje leki przeciw malaryczne
– jest po resekcji żołądka, usunięciu tarczycy lub nerki
– choruje na miażdżycę i jest po udarach mózgowych
– posiada rozległe żylaki
– jest alkoholikiem lub narkomanem, albo przyjmowała narkotyki w postaci zastrzyków
Nie powinny też zgłaszać się do oddawania krwi osoby, które mimo braku przeciwwskazań podejmowały próby oddania krwi, zakończone omdleniami lub innymi negatywnymi reakcjami organizmu.
JAK SPĘDZIĆ DZIEŃ PO ODDANIU KRWI?
Po oddaniu krwi, aby uniknąć złego samopoczucia, omdleń lub zawrotów głowy spowodowanych osłabieniem organizmu, należy unikać prac fizycznych, pić dużo soków lub wody i często odpoczywać. Nie wskazane jest prowadzenie pojazdów mechanicznych. Osoby palące powinny powstrzymać się od palenia bezpośrednio po oddaniu krwi. W przypadku zauważenia u siebie jakichkolwiek objawów chorobowych w ciągu 48 godzin po oddaniu krwi, należy obowiązkowo i bezzwłocznie zawiadomić lekarza, który zakwalifikował do oddania krwi!
JAKIE BADANIA SA WYKONYWANE PRZY ODDAWANIU KRWI ?
Przed oddaniem krwi każdemu kandydatowi do oddania krwi wykonuje się badanie poziomu hemoglobiny i ogólne badanie lekarskie z pomiarem ciśnienia tętniczego krwi. Na podstawie tych badań i wypełnionej przez kandydata na dawcę ankiety, lekarz podejmuje decyzję o możliwości oddania krwi. Jeśli w trakcie badań wystąpią wątpliwości, co do stanu zdrowia kandydata na dawcę krwi, lekarz skieruje taka osobę do właściwego lekarza podstawowej opieki zdrowotnej i przekaże wyniki wykonanych badań. W każdym przypadku po oddaniu krwi wykonuje się badania serologiczne (głównie określenie grupy krwi) wirusologiczne i molekularne. Badania maja na celu wykluczyć możliwość użycia krwi, która mogła by być źródłem zakażenia kiła, wirusem żółtaczki typu B lub C albo wirusem HIV. W przypadku uzyskania dodatnich wyników badań podejrzana krew zostaje zniszczona, a dawca jest wzywany na ponowne badania. Dodatkowe badania maja na celu wykluczenie lub potwierdzenie otrzymanych dodatnich wyników badań. Dzięki takiej procedurze każdy dawca krwi, ma wykonywane badania dzięki którym może być pewien stanu swojego zdrowia. Trzeba podkreślić, że badania te są całkowicie bezpłatne i dostępne dla każdego dawcy, dlatego oddanie krwi jest świetną okazja dla sprawdzenia stanu własnego zdrowia.
CZY MOŻNA ZARAZIĆ SIĘ ODDAJĄC KREW ?
Obecnie oddawanie krwi nie niesie ze sobą żadnego ryzyka zakażenia! Krew pobierana jest do jednorazowych, sterylnych pojemników plastikowych, za pomocą jednorazowego jałowego sprzętu, do którego zaliczamy igły, strzykawki, nakłuwacze itp. Personel pobierający krew pracuje w jednorazowych rękawiczkach ochronnych, a miejsca wkłucia są każdorazowo dezynfekowane specjalistycznymi preparatami. Zużyte materiały i sprzęt w całości trafiają do specjalnych jednorazowych pojemników na odpady medyczne, które następnie w całości są utylizowane.
CZY ODDAWANIE KRWI MOŻE BYĆ SZKODLIWE DLA ZDROWIA ?
Oddanie 450ml krwi pełnej nie stanowi żadnego zagrożenia dla zdrowia przeciętnego dorosłego i zdrowego człowieka, którego waga ciała jest nie mniejsza niż 50kg. Aby wyeliminować ryzyko w przypadkach szczególnych, każdy dawca przed oddaniem, wypełnia ankietę i przechodzi kwalifikacyjne badanie lekarskie. Od oddawania krwi nie można się uzależnić. Oddawanie krwi nie prowadzi do żadnych schorzeń, jeśli tylko dawca stosuje się do zaleceń lekarza i zachowuje rygorystycznie odstępy między kolejnymi oddaniami krwi. Odstępy jakie należy zachować miedzy kolejnymi oddaniami krwi opisane są w punkcie [Jak często można oddawać krew ?]
ILE KRWI POBIERA SIĘ PODCZAS JEDNEGO ODDANIA ?
Aktualnie od każdego dawcy pobiera się jednorazowo około 450ml (+/- 10%) krwi pełnej, czyli takiej, która krąży w naszych żyłach. Jest to ilość całkowicie bezpieczna dla każdego zakwalifikowanego dawcy. Stosowana aktualnie technologia konserwacji krwi powoduje, że oddanie mniejszej ilości krwi uniemożliwia jej dalsze wykorzystanie. ( za duża ilość środka konserwującego w stosunku do pobranej do pojemnika krwi).